در این نوشتار از مشاوریاب به بررسی اینکه سرقت علمی یا دزدی ادبی چیست، نرم افزارهای مشابهت یاب، روش های تشخیص و مجازات آن می پردازیم:
مقدمه
سرقت علمی و یا استفاده از کار شخص دیگر به عنوان کار خودتان، در دنیای علم و تحقیقات پدیده جدیدی نیست. این پدیده با اکتشافات جدید تکنولوژی که منجر به تشخیص هرچه آسان‌تر آن گشته است، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. تاکنون سرقت علمی در چند نوع مختلف معرفی گشته است؛ با این وجود هیچ کدام از این انواع در دنیای تحقیقات قابل قبول نیست. انواع سرقت علمی می‌تواند از نوع کامل تا تصادفی متغیر باشد.
سرقت علمی چیست؟
واژۀ Plagiarism از کلمۀ لاتین plagiarius گرفته شده است؛ این کلمه به معنی آدم‌رباست! فرهنگ لغت Merriam Webster دزدی ادبی را به شکل زیر تعریف می‌کند:
to steal and pass off (the ideas or words of another) as one’s own: use (another’s production) without crediting the source.
دزدیدن و استفاده کردن از ایده‌ها یا کلمات شخص دیگر به‌عنوان ایده‌ها و کلمات خود و به صورت کلی استفاده از تولید فرد دیگر بدون ارجاع به منبع را پلیجیریسم می‌گوییم.
اولین‌بار این لغت در سال ۱۶۲۱ وارد فرهنگ انگلیسی آکسفورد شد و در سال ۱۹۹۹ کمیتۀ اخلاق نشر، تعریف دقیقی برای سرقت ادبی ارائه کرد:
به استفادۀ غیرعمدی، عمدی و یا بی‌ملاحظه از ایده‌ها، عبارات، کلمات و یا استنادات و ادعاهای دیگران بدون توضیح، قدردانی و استناد درست به صاحب اثر یا ایده، سرقت ادبی یا علمی گفته می‌شود.
هنوز باورتان نشده و می‌پرسید واقعاً استفاده از ایده‌های شخص دیگر هم دزدی محسوب می‌شود؟
بله! هر چیزی که مالکیت آن را نداشته باشید و بدون اجازه از آن استفاده کرده و یا اشاره‌ای به منبع آن نکنید، دزدی محسوب می‌شود. Plagiarism در مورد نمودار و تصاویر هم صدق می‌کند.
از کجا بدانیم در حال ارتکاب سرقت علمی هستیم؟
مقاله‌های پژوهشی معمولاً بر پایه تحقیقات گذشته نوشته می‌شوند و اغلب برای موفقیت در عرصه آکادمیک جنبه‌ای حیاتی دارند. با این حال، ارجاع نادرست یا بازتولید آثار گذشته ممکن است احتمال انتشار مقاله را کاهش دهد و چشم‌انداز حرفه‌ای پژوهش‌گر را خدشه‌دار کند.
متاسفانه دلایل مختلف افراد را به Plagiarism وا می‌دارد. برای مثال اشتیاق‌شان برای شناخته شدن و یا پیشرفت حرفه‌ای، آنها را برای انتشار مقاله تحت فشار می‌گذارد. اضطراب ناشی از نگارش مقاله به زبان انگلیسی یا ناتوانی در بیان ایده‌های پیچیده با استفاده از جمله‌بندی‌های خود فرد از دیگر دلایل این رفتار است. اغلب دزدی علمی را عامدانه می‌دانند. با وجود این ممکن است غیرعامدانه نیز مرتکب سرقت علمی شویم. بی‌دقتی هنگام نوشتن مقاله، اتکای شدید بر منابع علمی محدود، کپی‌برداری از کار بزرگان برای ستودن کار آنها و فقدان آگاهی از معنای دزدی علمی همگی ممکن است فرد را به‌طور ناخودآگاه به سمت سرقت معنوی سوق دهند.
روش تشخیص سرقت علمی
بخشی از این تقلب‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای مشابهت‌یابی متون قابل تشخیص هستند. برای مثال، کپی‌برداری بیش از حد از متون دیگران و نگارش یک اثر جدید را می‌توان با نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب تشخیص داد. اما چندی از این تخلفات به همین راحتی قابل تشخیص نیستند. شاید اولین گام برای برخورد با تخلفات این‌چنینی، آموزش قواعد نگارش علمی در مدارس و دانشگاه‌هاست. تنظیم قوانین و مقررات پیش‌گیرانه و البته پی‌گیری مؤثر آنها نیز می‌تواند گام بعدی باشد. در کنار این دو، تأکید بر رعایت اخلاق در جوامع و از بین بردن زمینه‌های سوء استفاده راهکارهای مؤثری هستند. از سوی دیگر،همانطور که فناوری‌های نوین می‌توانند عاملی برای ارتکاب تخلفات علمی به شمار روند، می‌توانند به عنوان ابزاری برای مبارزه با آن به کار گرفته شوند. استفاده از نرم‌افزارهای تشخیص مشابهت متون اقدامی عقلانی به شمار می‌رود و از سوی بسیاری از صاحب‌نظران توصیه می‌شود.
نرم‌افزارهای تجاری و برتر برای کنترل سرقت علمی و مشابهت یاب
- Plagiarism Checker X
- Grammarly Premium
- Go to Similarity Check – Crossref
- iThenticate
- Copyleaks یکی از سایت‌های رایگان و کاربردی است و با استفاده از آن می‌توانید تا ۱۰۰ مقاله را بررسی کنید! برای برخورداری از تمام امکانات باید نسخه پریمیوم داشته باشید.
پنج نرم‌افزار رایگان کنترل سرقت علمی و مشابهت یاب
- Plagiarisima
- Dupli Checker
- Copyscape
- SmallSEOTools Plagiarism Detector
- PlagTracker
- نرم‌افزار Plagiarism Checker X
انواع سرقت علمی
سرقت علمی لفظ به لفظ (Verbatim plagiarism)
کپی کردن کلمات استفاده شده در اثر یک پژوهش‌گر دیگر به‌صورت کلمه به کلمه دزدی علمی لفظ به لفظ است. اگر محتوای کپی‌شده از منابع علمی متعدد به صورت کلمه به کلمه کپی شده باشد، به این نوع دزدی علمی سرهم‌بندی می‌گویند.
سرقت علمی ایده‌ها (Plagiarism of ideas)
اشاره به ایده‌های منحصر‌به‌فرد شخصی دیگر، که ممکن است نظریه، تفسیر، داده، روش، عقیده، یا اصطلاحات جدید باشد، بدون ارجاع دادن به منبع استفاده شده، دزدی علمی ایده‌ها به شمار می‌رود، حتی اگر آنها را با کلمات خودتان بیان کرده باشید.
سرقت علمی نامنسجم
پارافریز کردن (Paraphrasing) یا نقل بیان، که به معنای اعمال تغییر در جمله‌بندی‌های آثار علمی سایر پژوهشگران است، نوعی دزدی علمی محسوب می‌شود. هرچند ساختار جمله‌ها تغییر کرده‌اند، اما ایده‌ها و منطق نویسنده اولیه هنوز هم دست نخورده باقی مانده است. توجه کنید که جریان فکری نویسنده اول را نمی‌توانید تغییر دهید.
نقل‌قول و بازنویسی بدون اشاره به منبع
نوعی از بازنویسی وجود دارد که شما نکات کلیدی منابع مختلف را استفاده می‌کنید و طوری آن را جلوه می‌دهید که انگار تمام این موارد از ایده‌های خود شماست. بازنویسی و پارافریز مقاله اگر به درستی انجام شود ایرادی ندارد. اما وقتی نامی از کسانی که از دانششان در مقاله استفاده کرده‌اید نیاورید، مرتکب سرقت علمی شده‌اید.
سرقت ادبی مبتنی بر منبع – Source-based Plagiarism
ممکن است به دلیل استفاده از انواع مختلف منابع، Plagiarism رخ دهد. به عنوان مثال، هنگامی که یک محقق به منبعی اشاره دارد که نادرست است یا وجود ندارد، این یک استناد اشتباه است. Plagiarism همچنین هنگامی اتفاق می‌افتد که یک محقق از منبع ثانویه داده یا اطلاعات استفاده می‌کند. اما فقط منبع اصلی اطلاعات را ذکر می‌کند.
سرقت علمی از منابع غیرآکادمیک
ارجاع ندادن به منابع غیرآکادمیک هم دزدی علمی است. همانند مقالات منتشرشده در ژورنال‌ها، اگر از محتوای موجود در کتاب‌ها، وب‌سایت‌ها، وبلاگ‌ها، سخنرانی‌ها، و محاورات شخصی از جمله توصیف ایده‌های منتشرنشده استفاده می‌کنید، باید به آنها ارجاع دهید.
سرقت علمی از خود (Self-plagiarism)
بازنشر متن‌هایی که در مقاله‌های قبلی‌تان منتشر کرده‌اید یا انتشار یک مقاله مشابه در دو ژورنال متفاوت دزدی علمی از خود محسوب می‌شود. این نوع دزدی علمی، که معمولاً نادیده انگاشته می‌شود، اقدامی غیراخلاقی است. مخصوصاً با توجه به اینکه بیشتر ژورنال‌ها از پژوهش‌گر یک تأییدیه دریافت می‌کنند مبنی بر اینکه مقاله تاکنون در جای دیگری منتشر نشده است. همچنین، برخی اوقات این اقدام نقض کپی‌رایت است.
سرقت علمی و ادبی موزائیکی – Mosaic Plagiarism
کشف دزدی علمی موزاییکی ممکن است دشوارتر باشد زیرا فرد، عبارات یا متن شخص دیگری را در تحقیقات خود در‌هم‌تنیده‌است. این کار نیز به عنوان Plagiarism شناخته می‌شود و رفتاری عمدی و نامشروع است.
تغییر کلمات در حالی که هنوز از جملات آن منبع استفاده می‌کنید همان سرقت علمی است. که گویی هر کلمه‌ای کپی شده و چسبیده است. شما باید اطلاعات را به صورت متن جدید از دیگاه خودتان بازنویسی کنید – آن را در کلمات و سبک نگارشی خود قرار دهید – و نهایتا به منبع استناد خود اشاره کنید.
سرقت علمی و ادبی ناشی از دستکاری داده‌ها
جعل و دستکاری داده و داده‌سازی نیز از اشکال مهم Plagiarism هستند. داده‌سازی به معنای تولید داده غیرواقعی و جعل داده‌ها شامل تغییر یا حذف داده‌ها برای ایجاد تصور غلط است. عواقب این نوع Plagiarism می‌تواند به ویژه هنگام تحقیقات پزشکی بسیار سنگین باشد. زیرا این امر می‌تواند بر تصمیمات بالینی تأثیر منفی بگذارد و با جان انسان ها بازی کند.
سرقت علمی بازنویسی شده (Paraphrasing plagiarism)
اینکار همانطور که از سوی انتشارات John Wiley & Sons بیان‌شده، رایج‌ترین نوع Plagiarism است که شامل استفاده از نوشته شخص دیگری با برخی تغییرات جزئی در جملات و استفاده از آن تحت عنوان یک شخص جدید است.
حتی اگر کلمات متفاوت باشند، ایده اصلی یکسان است و سرقت علمی و ادبی رخ می‌دهد. از آنجا که دانشجویان اغلب درک روشنی از Plagiarism ندارند، توصیه‌هایی برای تحقیق و نوشتن در دسترس است تا خطر رخداد سرقت ادبی را کاهش دهد.
نگارش نادرست – Inaccurate Authorship
نگارش نادرست یا انتساب غلط می‌تواند از دو طریق اتفاق بیفتد:
شکل اول: وقتی شخصی در نگارش یک نسخه کمک می‌کند، اما برای آن اعتبار علمی دریافت نمی‌کند.
شکل دوم برعکس است: وقتی فردی بدون مشارکت در کار اعتبار می‌گیرد. این نوع سرقت علمی و ادبی، هر کجا که اتفاق بیفتد، نقض قانون رفتار در تحقیقات است.
همچنین ممکن است در صورت ویرایش یک نسخه، شخص دیگری مرتکب این شکل از Plagiarism شود. در این حالت توصیه این است که در زمان انتشار به مشارکت کنندگان اذعان کنید. حتی اگر به عنوان نویسنده در این فهرست قرار نگرفته باشند، در قدردانی نام آنها را ذکر کنید.
سرقت ادبی سهوی
دزدی ادبی کرده‌اید اما روحتان هم خبر ندارد؛ چگونه؟ اصول رفرنس‌دهی را به‌خوبی رعایت نکرده‌اید. از آثار خود چیزی نقل کرده‌اید. یا بی‌اختیار از چیزی الهام گرفته و خود را در مخمصه انداخته‌اید!
سرقت ادبی چارچوبی
شاید شما مفهوم جدیدی را برسانید و ایدۀ درون ذهنتان هم از نزدیکی هیچ مقاله‌ای رد نشده باشد. اما استفاده از قالب مقالۀ شخص دیگر هم می‌تواند شما را به دردسر بیندازد! این نوع سرقت ادبی را می‌توان در قالب‌های شعری هم دید.
پیامدهای سرقت علمی
عواقب دزدی علمی می‌تواند شخصی، حرفه ای، اخلاقی و قانونی باشد. با استفاده از نرم افزارهای تشخیص سرقت علمی که به راحتی در دسترس است. Plagiarism با یک میزان تعریف شده مشخص می‌شود. هنگامی که فرد به دزدی علمی متهم شد، به احتمال زیاد همیشه در معرض پیش فرض سوءظن تقلب قرار خواهد داشت.
ادعای نادانی در این خصوص بهانه‌ای بیش نیست. و هرگز پذیرفته نمی‌شود. سارقان علمی ممکن است در میان دانشگاهیان، متخصصان، دانشجویان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان و دیگران حضور داشته باشند و حتی ممکن است برخی از آنها از اینکه یک سارق علمی به حساب می‌آیند، خبر نداشته‌باشند.
نابودی اعتبار دانشجویی
اثبات Plagiarism می‌تواند باعث شود دانشجو معلق یا اخراج شود. سوابق تحصیلی آنها می‌تواند جنبه غیراخلاقی را منعکس کند، احتمالاً باعث می‌شود که دانشجو از ورود به مقاطع بالاتر محروم شود. مدارس، دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها سرقت ادبی را جدی می‌گیرند. بیشتر مؤسسات آموزشی کمیته‌های صداقت سنجی دانشگاهی دارند. بسیاری از دانشگاه‌ها با اولین تخلف دانشجو، تحصیل او را به حالت تعلیق در می‌آورند. دانشجویان معمولاً برای جرائم بیشتر اخراج می‌شوند.
نابودی اعتبار حرفه‌ای
ممکن است آسیب ناشی از Plagiarism کل اعتبار یک فرد حرفه‌ای، سیاستمدار یا چهره عمومی را از بین ببرد. نه تنها آنها احتمالا اخراج خواهند شد. یا از آنها خواسته می‌شود از موقعیت فعلی خود کناره‌گیری کنند. بلکه مطمئناً بدست آوردن شغل درخور جایگزین دشوار خواهد بود. بسته به تخلف و ابعاد سرقت علمی و ادبی، ممکن است نام فرد تخریب شود. و هر نوع فرصت شغلی آتی را ازدست بدهد.
نابودی اعتبار علمی محقق
عواقب دزدی علمی بطور گسترده‌ای در فضای آکادمیک و تحقیقاتی گزارش شده است. هنگامی که فرد با اتهام سرقت علمی روبرو شود، آینده حرفه دانشگاهی وی می‌تواند تخریب شود. انتشار مقاله و کتاب، بخش جدایی ناپذیر از یک حرفه دانشگاهی معتبر است. جریمه از دست دادن توانایی انتشار مقاله و کتاب به احتمال زیاد به معنای پایان یک مقام آکادمیک و یک شهرت تخریب شده است.
پیامدهای حقوقی
پیامدهای قانونی سرقت ادبی می‌تواند بسیار جدی باشد. فراموش نکنید که قوانین کپی رایت، مطلق هستند و هیچ استثنایی را شامل نمی‌شوند. نمی‌توان از مطالب شخص دیگر، بدون استناد و ارجاع استفاده کرد. نویسنده اصلی حق دارد از سرقت علمی و ادبی شکایت کند. ممکن است سرقت علمی و ادبی یک جرم محسوب شود که احتمالا منجر به مجازات حبس می‌شود.
نویسندگان و روزنامه‌نگاران که روزانه محتوای زیادی را می‌نویسند، بیشتر در معرض خطر سرقت ادبی هستند. کسانی که مکرراً می‌نویسند، باید با هوشیاری مواظب هرگونه سرقت ادبی باشند. نویسندگان از قوانین حق چاپ و راه‌های جلوگیری از سرقت ادبی آگاه هستند. به عنوان یک محقق و نویسنده حرفه‌ای، سرقت علمی یک مسئله جدی اخلاقی و شاید قانونی است.
جریمه‌های مالی
اخیرا گزارش‌ها و مقالات خبری زیادی در خصوص روزنامه نگاران، نویسندگان، شخصیت های عمومی و محققان که سرقت علمی کرده‌اند، منتشر‌شده‌است. هنگامی که نویسنده‌ای از سرقت علمی شکایت می‌کند، ممکن است به نویسنده اصلی جریمه پرداخت شود. در مواردی که یک روزنامه نگار برای یک مجله، روزنامه یا ناشر دیگر کار می‌کند، یا حتی اگر دانشجویی در دانشگاه سرقت علمی کرده باشد، سارق متخلف ممکن است که به پرداخت جریمه های مالی محکوم شود.
قوانین سرقت علمی
در حال حاضر اجماع جهانی یا قوانین مشخص جهان شمول در خصوص میزان درصد سرقت علمی در یک نسخه متنی وجود ندارد. ولی به طور معمول، مشابهت متنی کمتر از ۱۵% توسط مجلات علمی معتبر قابل قبول است. و شباهت بیشتر از ۲۵% به عنوان درصد بالای سرقت ادبی در نظر گرفته می‌شود. بیشتر موارد سرقت علمی و ادبی تخلف محسوب می‌شوند و در کشورهای مختلف مجازات‌هایی با جریمه نقدی از ۱۰۰ تا ۵۰ هزار دلار – و حتی یک سال زندان را دنبال دارند.
در بعضی موارد، نویسنده یا ناشر محتوای اصلی از ادعای سرقت علمی و ادبی برای تخلفاتی مانند نقض حق چاپ جهت شکایت خود استفاده کند. بنابراین، سرقت علمی و ادبی علاوه بر آسیب رساندن به شهرت محقق. پیامدهای کیفری و قانونی نیز به همراه خواهد داشت.
چگونه در دام سرقت علمی و ادبی ناخواسته نیفتیم؟
اگر نمی خواهید شاهد این پیامدها باشید، از سرقت علمی و ادبی بپرهیزید و نوشتار علمی خود را بهبود بخشید. با دنبال کردن این پنج گام آسان با خیال راحت از اتهام سرقت علمی و ادبی ناخواسته اجتناب کنید.
مشاوره با استادان و همکاران
برای بدست آوردن تخصص در برنامه‌ریزی و اجرای تحقیقات خود و تهیه نسخه متنی. به تیمی از محققان باتجربه مشغول کار در چند پروژه بپیوندید. همچنین از راهنمایی های همکاران و اساتید خود بهره بگیرید.
کپی نکردن کلمات
عین کلمات را از منبع مرجع کپی نکنید، ایده را بفهمید و آن را متناسب با زبان خود بیان کنید.
ارجاع کامل به منابع در نگارش مقاله
بطور صحیح و مناسب مطالب برگرفته شده از مقاله مرجع یا مقاله چاپ شده قبلی خود را ذکر کنید.
استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی برای تشخیص سرقت ادبی
برای بررسی هرگونه سرقت علمی و ادبی در نسخه متنی تحقیقاتی خود از نرم‌افزارهای plagiarism check استفاده‌کنید.
پارافریز تخصصی مقاله
قبل از ارسال نسخه متنی خود به مجلات برای انتشار، آن را بارها تصحیح و ویرایش کرده و توسط ویراستاران حرفه‌ای آن را ویرایش کنید. اما از چه مرجعی برای ویرایش و پارافریز تخصصی مقالات خود کمک بگیریم؟
راسا انواع مختلف خدمات پارافریز مقاله را ارائه می‌دهد. متخصصین ما در راسا برای جلوگیری از سرقت علمی و ادبی، مقاله شما را به صورت کامل و با دقت بالا پارافریز می‌کنند. ما با بهره گیری از حضور مترجمان برتر و ویراستاران نیتیو در گستره وسیعی از حوزه های تخصصی، کیفیت بالایی از ترجمه را بر اساس زبان تخصصی رشته‌های مختلف در اختیار شما قرار می‌دهیم. تا به راحتی و با خیال راحت از نظر نگارش زبان انگلیسی نسبت به ارسال مقاله خود به ژورنال‌های معتبر بین‌المللی اقدام کنید. و امید بالایی برای پذیرش آنها داشته باشید.
سخن آخر
حالا تعریف سرقت علمی را می‌دانید، از مواردی که سرقت محسوب می‌شود، آگاهی دارید و می‌دانید چگونه باید از آن اجتناب کنید و پروسۀ داوری مقاله علمی را پشت سر بگذارید. فراموش نکنید که سرقت ادبی و علمی باعث رد مقالات می‌شود. همچنین در صورت اثبات سرقت ادبی، نویسنده باید با عواقب آن مواجه شود. امیداوریم این مطلب برای شما مفیده بوده باشد و اهمیت سرقت علمی را در مقالات علمی و پژوهشی درک کرده باشید. جهت مشاوره و انجام کارهای پژوهشی خود با همکاران ما در مشاوریاب تماس بگیرید.
دیدگاه‌ها (0)